«فرگام»، دومین فضایی ایران بامداد شنبه راهی فضا شد تا با سفری 15 دقیقه‌یی تا ارتفاع 120 کیلومتری، نام خود را به عنوان دومین موجود زنده ای که با موفقیت توسط ایران به فضا پرتاب و سالم به زمین بازگشته است، ثبت کند.

شاید برای شما هم جالب باشد که در پشت پرده این ماموریت و موفقیت این میمون نر هم، نه یک که دو میمون ماده بوده‌اند که همراه فرگام برای این موفقیت تلاش و دست آخر با حسرت، ماجراجویی فضایی فرگام را تماشا کرده‌اند.

 به بهانه موفقیت ماموریت پرتاب دومین میمون فضایی با کاوشگر «پژوهش» نگاهی داریم به میمون‌های فضایی که به عنوان محموله زیستی یا ذخیره مراحل آماده سازی و تمرین را پشت سر گذاشته‌اند و تنها دو قلاده از آنها طعم سفر به ماورای جو را چشیده اند.

مشخصات عمومی میمون‌های فضایی ایران

میمون‌های فضایی ایران از گونه میمون‌های ماکاک (Macaca mulatta) هستند که در اکثر نقاط جهان خصوصاً آفریقا و جنوب شرق آسیا یافت می‌شوند. در حال حاضر بیست و دو گونۀ مختلف ماکاک شناسایی شده که مشهورترین آنها ماکاک رزوس(Rhesus Macaque) است. این گونه معمولاً در آزمایش‌های زیست‌شناسی و رفتار شناختی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

رنگ بدن ماکاک رزوس که اغلب میمون رزوس نامیده می‌شود، قهوه‌یی یا خاکستری و رنگ صورت آن صورتی است. قد جنس نر رزوس بالغ به‌طور میانگین ۵۳ سانتی‌متر و وزن آن ۷,۷ کیلوگرم است. قد جنس ماده بالغ ۴۷ سانتی متر و وزن آن ۳,۵ کیلوگرم است و دم‌شان حدود ۲۰ تا ۲۳ سانتی‌متر طول دارد.

میمون‌های فضایی کاوشگر پژوهش «ترنگ»، «ترنج» و «فرگام»

برای انجام تحقیقات زیست-فضایی در کاوشگر پژوهش، سه میمون آموزش‌دیده و حساسیت‌زدایی شده با نام‌های فرگام، ترنج و ترنگ حضور داشتند. این سه میمون با محدوده سنی، وزنی و ابعاد بدنی مشخص، متناسب با نوع مطالعه انتخاب شدند.

از میان این سه، فرگام به عنوان دومین میمون فضانورد ایرانی برای ارسال به فضا و دو میمون دیگر به عنوان فضانورد ذخیره انتخاب شدند.

میمون‌های فضانورد

«ترنگ» یک میمون ماده سه ساله با 59 سانتی متر قد، ۳,۵ کیلوگرم وزن و «ترنج» یک میمون ماده چهار ساله

با ۵۷ سانتی متر قد و ۳,۹ کیلوگرم وزن است.

فرگام، دومین میمون فضانورد ایرانی هم یک میمون نر سه ساله با ۵۶ سانتی متر قد و سه کیلوگرم وزن است.

میمون‌های فضایی کاوشگر پیشگام

برای انجام تحقیقات زیست-فضایی در کاوشگر پیشگام هم سه میمون با محدوده سنی، وزنی و ابعاد بدنی مشخص، متناسب با نوع مطالعه آموزش‌دیده و حساسیت‌زدایی شدند که از میان آنها، پیشگام به عنوان اولین میمون فضایی ایران به فضا ارسال شد.

مراحل آماده‌سازی آموزش و تست‌های سازگاری

قرنطینه‌سازی

از آن جا که بعضی از بیماری‌ها بین انسان و میمون مشترک بوده و میمون انتخاب شده ممکن است دارای بیماری های انگلی و ویروسی مختلفی باشد، جهت حفظ ایمنی، میمون‌ها در مرحله اول قرنطینه شده و آزمایش‌های مختلف برای بررسی وجود بیماری‌های مختلف بر روی آنها انجام شد. پس از پایان زمان قرنطینه‌سازی و اطمینان از سالم بودن، آزمایش‌های حساسیت‌زدایی و آماده‌سازی آن‌ها برای برنامه فضایی شروع شد.

آزمایشات پزشکی دوره‌یی

آزمایشات پزشکی مانند آنالیز خونی، اکوکاردیوگرافی و سونوگرافی قلب، ریه و احشاء شکمی برای هر سه میمون کاندیدای اعزام به فضا به صورت دوره‌یی (قبل، حین و بعد از تست های سازگاری) انجام می‌شود.

تست‌های سازگاری و آماده‌سازی

اساسی‌ترین مساله در مرحله آماده‌سازی میمون‌ها، مواجه کردن جاندار با شرایط شبیه‌سازی‌ شده‌ی پرتاب به منظور انتخاب سازگارترین جاندار است. معیار سازگاری حیوانات، تطابق سریع‌ آنها با شرایط مکانی جدید است.

مراحل آماده سازی تا پرتاب و بازیابی نخستین میمون فضانورد ایرانی

از جمله این شرایط می‌توان به عوامل استرس‌زا ناشی از پرتاب، تغییرات فیزیولوژیکی که باید برای قرار گرفتن در شرایط پرتاب در آنها ایجاد شود و قدرت و تحمل آنها اشاره کرد.

علائم حیاتی حیوانات مورد مطالعه مثل ضربان قلب، نوار قلب و نرخ تنفس در مراحل مختلف تست های سازگاری اندازه‌گیری و ثبت می‌شوند. مطالعه فیزیولوژی سیستم قلبی‌، عروقی و تنفسی در شرایط استرس‌های محیطی ناشی از پرتاب بسیار حائز اهمیت است؛ بنابراین تغییرات هر یک از این پارامترها، قبل و بعد از سازگاری مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می‌گیرند.

مراحل سازگاری با شرایط پرتاب شامل مواجه کردن و سازگار کردن جاندار با فضای محدود کپسول زیستی، تکان‌ها و چرخش‌های کاوشگر، شتاب و ارتعاش کاوشگر و

دستگاه‌های ثبت علائم حیاتی است.

ماجرای سفر دومین میمون فضانورد ایرانی

به گزارش سرویس علمی ایسنا، کاوشگر «پژوهش»، آخرین محموله زیستی حامل دومین میمون فضایی با نام «فرگام»، بامداد امروز توانست ماموریت زیر مداری خود را با موفقیت کامل پشت سر بگذارد تا جمهوری اسلامی ایران یک گام دیگر به اعزام انسان به فضا نزدیک تر شود.

کاوشگر پژوهش که حامل یک میمون از نژاد «رزوس» بود پس از طی یک مسیر زیرمداری تا ارتفاع 120 کیلومتر در مدت زمان حدود 15 دقیقه توانست به زمین باز گردد و موجود زنده را سالم بازیابی کند.

در طول این ماموریت دانشمندان فضایی کشور توانستند علایم محیطی داخل محموله زیستی از جمله صوت، تصویر، ترکیب گازی و علائم حیاتی موجود زنده نظیر نوار قلب و شاخصهای تعیین کننده وضعیت عمومی در طول پرواز زیر مداری را ثبت و کنترل نموده و در ایستگاه های زمینی آنها را لحظه به لحظه رویت کنند.

این اطلاعات ارزشمند دریافتی به متخصصین کشورمان این فرصت را می‌دهد تا در زمینه های گوناگون از جمله زیست فضایی، فیزیولوژی، هوافضا و مهندسی پزشکی تحقیقات در حوزه فناوری فضایی تامین کنند.

پرتاب کاوشگر پژوهش و بازیابی آن، گام بلند دیگری در راستای نزدیک شدن جمهوری اسلامی ایران به اعزام انسان به فضا به شمار می‌رود.

از ویژگی‌های جدیداین کاوشگر می توان به استفاده از پرتابگر با سوخت مایع که به دلیل اعمال سطح شتاب و ارتعاش پایین تر بر محموله زیستی نسبت به پرتابگر های قبلی جهت ماموریت های حامل موجود زنده از قابلیت های بالا تری برخوردار است اشاره کرد.

به کار گیری فناوری ضربه گیر فرود برای کاهش ضربه وارده به موجود زنده در زمان نشست، حداقل سازی زمان جستجو و نجات محموله و پاسخگویی مطلوب چتر نجات در مرحله پایانی پرواز از دیگر ویژگی های کاوشگر پژوهش به شمار می رود.

گفتنی است که در بهمن ماه سال 1391 دانشمندان ایرانی موفق شدند توسط "کاوشگر پیشگام " اولین میمون را به فضا ارسال و به سلامت بازیابی نمایند. با تکرار این موفقیت و دستاوردهای جدید آن، جایگاه جمهوری اسلامی ایران در فناوری زیست- فضایی بیش از پیش تثبیت گردید.

جمهوری اسلامی ایران در سال 1387با پرتاب کاملاً مستقل اولین ماهواره تماماً ایرانی با نام امید توانست وارد باشگاه فضایی جهان شود.

به گزارش ایسنا کشورمان با امضای معاهده استفاده صلح آمیز از فضای ماوراء جو اراده خود را برای حضور در فضا و استفاده بشردوستانه از آن ابراز داشته است.